Innovatieprogramma
Binnen het COA is de afdeling Vastgoed & Facilitair (V&F) verantwoordelijk voor het bieden van kwalitatieve en veilige huisvesting voor bewoners en medewerkers. Om dat niet alleen nu maar ook in de toekomst goed te kunnen blijven doen, is met hulp van innovatiestudio Humanex het programma ‘azc van de toekomst’ gestart. Daarin onderzoekt V&F de toepassing van innovatieve technologieën die bijdragen aan veiligheid, gezondheid, energie- en kostenbesparing en CO2-vermindering. Als een innovatie succesvol blijkt, wordt die vervolgens op grotere schaal toegepast, zodat ook andere azc’s ervan profiteren. Zo is de afgelopen jaren gewerkt aan een slim integratieplatform voor gebouwbeheersystemen, het digitaliseren van onderhouds- en inspectieprocessen, geweldsdetectie met kunstmatige intelligentie en bijvoorbeeld een landelijk netwerk voor Internet of Things.
Priva ecoBuilding
Eén van de innovatieve toepassingen die wordt onderzocht is Priva ecoBuilding. Dat is slimme software die met technologieën als digital twinning en kunstmatige intelligentie de energie voorspelt die nodig is om het voor een gebouw optimale klimaat te creëren. Hier is onlangs een pilot mee gedraaid door onze installatiepartner VB Optimum. We spraken erover met Roy Dols, projectregisseur bij het COA, en nauw betrokken bij de pilot.
Roy vertelt: "Het COA is een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO). Als ZBO heb je de verplichting om maatregelen door te voeren die energie besparen en die binnen vijf jaar een positieve business case opleveren. Je kunt dus zeggen dat we moeten, maar zo zien wij het niet. Wij vinden de leefbaarheid van onze azc’s minstens zo belangrijk, en we zoeken dus altijd naar slimme manieren om die te verbeteren, terwijl we energie besparen. Ons streven is een net-zero azc. Als overheidsorgaan vervullen we hierin een voorbeeldrol. Zo zie ik het. Dan is het fijn dat er oplossingen zijn zoals ecoBuilding."
Uitdagingen
"Praktisch gezien stonden we voor een aantal uitdagingen toen we met ecoBuilding begonnen", gaat Roy verder. "In eerste instantie was het hele gebouw op dit azc software- en installatietechnisch ingedeeld in één zone, waardoor het comfort niet optimaal was. Op het moment dat in de namiddag de zon de westgevel verwarmde, berekende en realiseerde ecoBuilding hiermee voldoende warmte en werden de radiatoren uitgeschakeld. Aan de oostgevel werd het daardoor als koud ervaren, omdat de radiatoren uit stonden."
"Ook bleek dat bij gebruik van het reguliere gebouwbeheerssysteem (GBS) de warmtepomp in het gebouw vaak automatisch werd in- en uitgeschakeld. Dit pendelgedrag zorgt voor snelle slijtage van de compressoren en komt de levensduur van de machine niet ten goede. Kortom, ons GBS werkte niet optimaal, en verbruikte daardoor teveel energie."
Oplossing
"Om de uitdagingen waar we voor stonden op te lossen, hebben we samen met VB Optimum ervoor gekozen om een pilot met Priva ecoBuilding te starten. We hebben het gebouw hiervoor opgedeeld in twee zones, en we hebben een elektrameter op de warmtepomp geplaatst om de energiebesparing goed te kunnen meten. Deze pilot hebben we ruim een jaar zo laten draaien."
Resultaten
"Het resultaat van Priva ecoBuilding is dat er binnen de scope van de pilot aantoonbaar energie is bespaard. De pilot heeft een forse energiebesparing van maar liefst 35% aangetoond. Daar zijn we erg blij mee!"
"Daarnaast is het risico op desinvesteringen gereduceerd, omdat we door Priva ecoBuilding de levensduur van een aantal installaties kunnen verlengen. Daarmee besparen we op de lange termijn een hoop geld op het onderhoud. Ook heeft het gebruik van ecoBuilding veel inzicht in de prestaties en werking van onze klimaatinstallatie opgeleverd."
"Er zaten een aantal fouten in de installatie die we met behulp van ecoBuilding hebben kunnen opsporen en nu kunnen oplossen. Ook belangrijk: de warmtepomp schakelt nu in de nachtelijke uren uit, terwijl met het reguliere gebouwbeheersysteem de warmtepomp bleef draaien. Niet erg milieuvriendelijk natuurlijk."
"Samengevat zien we op de pilotlocatie een grote energiebesparing, een verbetering van comfort en een verbeterde werking van de klimaatinstallatie. Het comfort komt vaker binnen de gestelde bandbreedtes en de warmtepomp laat tijdens eco-bedrijf minder schakelingen zien. We hebben ook inzichten verkregen die we bij het opschalen van dit product meenemen in onze aanbeveling naar andere azc’s".
Is alles nu perfect? Wat kan er nog verbeterd worden?
"Dit was een pilot voor beide partijen en we hebben veel geleerd. Eén van de geleerde lessen is, dat als we het klimaat in het gebouw willen optimaliseren, we vooraf een meting moeten doen over hoe het klimaat ervaren wordt."
"Tevens moeten we als COA de gebruikers (bewoners van het azc) meer en beter meenemen in de toepassing en werking van ecoBuilding. De gebruiker was niet altijd op de hoogte van de werking ervan. Hierdoor kwam het voor dat er klimaatklachten werden gemeld bij de onderhoudspartij. Ook die was onvoldoende meegenomen in de implementatie, en wist dan ook niet van de werking en instellingen van Priva ecoBuilding."
"Het voordeel hiervan was wel dat VB Optimum hierdoor onze installaties verder heeft onderzocht en een aantal gebreken in het ontwerp van de bestaande installatie ontdekte die niet gerelateerd waren aan ecoBuilding."
Hoe verder?
"Onze volgende stap is kijken voor welke andere azc’s ecoBuilding interessant zou kunnen zijn. De inzichten die we uit deze pilot hebben opgedaan zijn ook iets om rekening mee te houden bij de bouw van nieuwe azc’s. Zodra we nieuwe azc’s ontwikkelen, kunnen we van tevoren nadenken over hoe we deze zo ontwikkelen, zodat we optimaal mogelijk profiteren van Priva ecoBuilding."
"De positieve resultaten van de pilot geven daarnaast aanleiding om de bestaande installatie verder te optimaliseren voor een beter binnenklimaat (comfort) en verdere energiebesparing. Daarnaast willen we onderzoeken of het systeem verder uitgebreid kan worden naar de andere gebouwen van het azc. Betrokkenheid van de bewoners en de juiste voorlichting over de werking van het systeem zijn hierin een belangrijke factor. Of ik ecoBuilding kan aanbevelen? Ik zou het zeker in overweging nemen bij nieuw te ontwikkelen azc’s.
"De resultaten van Priva ECO geven aanleiding om de bestaande installatie verder te optimaliseren voor een beter binnenklimaat (comfort) en verdere energiebesparing. Daarnaast is het onderzoeken waard of het systeem verder uitgebreid kan worden naar de andere gebouwen van het azc.
Bijkomend aandachtspunt is dat dit de bewonersgebouwen zijn. Zij hebben een andere comfortbehoefte dan in een kantooromgeving. Betrokkenheid van de bewoners en de juiste voorlichting over de werking van het systeem is een belangrijke factor."
